صندوق تعاون که در سال 1369 تاسیس شد، موسسه ای است اعتباری و دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی که برای مدت نامحدود تشکیل شده است. حوزه عملیات صندوق تعاون، سراسر کشور و مرکز اصلی آن در تهران است. سرمایه اولیه صندوق تعاون ، 8 میلیارد ریال است. صندوق تعاون که یک شخص حقوقی دولتی محسوب می شود، احتیاج به ثبت نداشته است.
صندوق تعاون دارای ارکان ذیل است :
- وزیر تعاون ؛
- هیئت مدیره و مدیر عامل ؛
- بازرس ( حسابرس ).

    قانون تاسیس صندوق تعاون

بند 31 قانون بودجه سال 1368 کل کشور چنین مقرر داشته است : " اجازه داده می شود وجوه حاصل از بازپرداخت وام اعطایی دولت در اجرای طرح اشتغال بیکاران، به صندوقی به نام " صندوق تعاون " واریز و به هزینه قطعی منظور گشته و جهت دادن وام های مورد نیاز اجرای طرح اشتغال بیکاران به مراکز گسترش خدمات تولیدی و عمرانی یا تعاونی های زیر نظر آن ها و یا داوطلبان عضویت برای تشکیل تعاونی های مذکور اختصاص یابد. آیین نامه اجرای این بند، شامل اساسنامه صندوق تعاون و مقررات آن ، حداکثر ظرف مدت دو ماه به پیشنهاد وزارت کشور، به تصویب هیئت وزیران می رسد ".
تبصره 2 ماده 65 قانون بخش تعاونی، مصوب 1370 نیز می گوید : " صندوق تعاون، جهت فعالیت های اعتباری بخش تعاونی، با کلیه دارایی ها و تعهدات خود از وزارت کار و امور اجتماعی منتزع و به وزارت تعاون الحاق و وظایف و اختیارات مجمع عمومی آن به وزیر تعاون منتقل می گردد. تغییر در اساسنامه آن به پیشنهاد وزیر تعاون و تصویب هیئت وزیران خواهد بود ".

    موضوع و حدود عملیات صندوق

موضوع و حدود عملیات تعاون به شرح ذیل است :
- تامین و تجهیز منایع مالی، از محل دریافت وجوه حاصل از بازپرداخت وام های اعطایی دولت به مراکز گسترش خدمات تولیدی و عمرانی و تعاونی های زیر نظر آن ها یا داوطلبان عضویت برای تشکیل تعاونی های مذکور که از وام های مربوط به اجرای طرح اشتغال بیکاران ، استفاده کرده اند.
- وصول چهار درصد از سود خالص سالانه شرکت ها و اتحادیه های تعاونی ( موضوع بند 2 ماده 25 قانون بخش تعاونی ) ؛
- دادن وام مورد نیاز طرح لشتغال بیکاران به مراکز گسترش خدمات تولیدی و عمرانی و تعاونی ها و داوطلبان برای تشکیل تعاونی های مذکور و انجام فعالیت های اعتباری ؛
- قبول هدایای اشخاص حقیقی و حقوقی .
شرکت ها و اتحادیه های تعاونی می توانند در مواردی نظیر موارد ذیل از صندوق تعاون وام دریافت دارند :
- خرید زمین ، ماشین آلات ، تاسیسات ، مصالح ساختمانی، لوازم و ابزار و مواد، ساختمان ، واحدهای تولیدی ، مستحدثات و سهام
- تامین منابع مالی برای صادر کردن تولیدات شرکت ها و اتحادیه های تعاونی
- تاسیس، جایگزینی ، تکمیل ، تغییرات ، توسعه و راه اندازی طرح ؛
- تحقیقات و آموزش.